Η πιο ολοκληρωμένη μέχρι σήμερα επιστημονική αξιολόγηση για το πώς οι διατροφικές συνήθειες αποσταθεροποιούν τον πλανήτη δημοσιεύθηκε σήμερα, Παρασκευή, από την EAT-Lancet Commission, ένα διεθνές πάνελ 70 κορυφαίων επιστημόνων από έξι ηπείρους.

Σύμφωνα με τη μελέτη, σχεδόν το ένα τρίτο των παγκόσμιων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου προέρχεται από το φαγητό. Το μεθάνιο που απελευθερώνεται από τα βοοειδή, οι αποψιλώσεις δασών για καλλιέργειες ζωοτροφών και η χρήση ορυκτής ενέργειας για την παραγωγή λιπασμάτων αποτελούν βασικούς παράγοντες.

Είναι χαρακτηριστικό πως, όπως προκύπτει από τη μελέτη, ακόμη κι αν ο κόσμος σταματούσε αύριο να καίει άνθρακα, πετρέλαιο και φυσικό αέριο, οι διατροφικές μας συνήθειες θα αρκούσαν για να ωθήσουν την κλιματική κρίση πέρα από τον στόχο του 1,5 βαθμού Κελσίου.

Η ζημιά όμως δεν περιορίζεται στις εκπομπές. Τα συστήματα τροφίμων αναδεικνύονται πλέον ως ο μεγαλύτερος λόγος για τον οποίο η ανθρωπότητα υπερβαίνει τα «ασφαλή όρια λειτουργίας» της Γης, γνωστά ως πλανητικά όρια. Οι επιπτώσεις περιλαμβάνουν απώλεια βιοποικιλότητας, υποβάθμιση εδαφών, έλλειψη γλυκού νερού και ρύπανση από λιπάσματα.

«Τα αποτελέσματα είναι ανησυχητικά» δήλωσε ο Σουηδός επιστήμονας Γιόχαν Ρόκστρεμ, συμπρόεδρος της επιτροπής και εισηγητής του πλαισίου για τα πλανητικά όρια. «Το φαγητό από μόνο του μπορεί να μας ωθήσει πέρα από τον 1,5°C -αλλά μπορεί και να μας βοηθήσει να επιστρέψουμε».

Ο χάρτης για την αλλαγή

Οι επιστήμονες υποστηρίζουν ότι είναι ακόμη εφικτό να τραφούν 10 δισ. άνθρωποι με υγιεινή διατροφή εντός των ορίων του πλανήτη -κάτι που τα σημερινά συστήματα τροφίμων αποτυγχάνουν να επιτύχουν ακόμη και με τον τρέχοντα πληθυσμό.

Η προτεινόμενη «δίαιτα πλανητικής υγείας» βασίζεται κυρίως σε φρούτα, λαχανικά, όσπρια και ξηρούς καρπούς, με περιορισμένες ποσότητες γαλακτοκομικών, πουλερικών και ψαριών, και με σαφώς λιγότερο κόκκινο και επεξεργασμένο κρέας. Σύμφωνα με τους υπολογισμούς, η εφαρμογή αυτού του προτύπου θα μπορούσε να αποτρέψει έως και 15 εκατομμύρια πρόωρους θανάτους κάθε χρόνο και να μειώσει περισσότερο από το μισό τις εκπομπές που σχετίζονται με την τροφή.

Το κόστος εκτιμάται μεταξύ 200 και 500 δισεκατομμυρίων δολαρίων ετησίως -ποσό πολύ μικρότερο, τονίζουν οι επιστήμονες, από τα τρισεκατομμύρια που θα εξοικονομηθούν σε υγειονομικές και περιβαλλοντικές δαπάνες

Ο Γουόλτερ Γουίλετ, επιδημιολόγος του Χάρβαρντ και συμπρόεδρος της επιτροπής, ξεκαθάρισε ότι δεν πρόκειται για επιβολή ενός «σχεδόν vegan τρόπου ζωής». Η δίαιτα μπορεί να προσαρμοστεί στις τοπικές διατροφικές παραδόσεις -από τη Μεσόγειο μέχρι την Ασία- αλλά η κατεύθυνση είναι σαφής: περισσότερα φυτικά τρόφιμα και λιγότερο κρέας και ζάχαρη