Το φάρμακο λέγεται δαρατουμουμάμπη (daratumumab) και είχε εγκριθεί τον περασμένο Ιούλιο από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για το υψηλού κινδύνου ασυμπτωματικό πολλαπλούν μυέλωμα. Τώρα, έλαβε την ίδια έγκριση και από την αμερικανική Υπηρεσία Τροφίμων & Φαρμάκων (FDA).
Πριν από την έγκριση του φαρμάκου, η καθιερωμένη πρακτική ήταν η απλή παρακολούθηση των ασθενών. Τώρα, όμως, παρέχεται η δυνατότητα πρώιμης παρέμβασης (δηλαδή πριν εμφανιστούν βλάβες στα όργανα) σε ασθενείς με ασυμπτωματική νόσο υψηλού κινδύνου.
Η απόφαση της FDA βασίσθηκε στα αποτελέσματα της μελέτης AQUILA. Είναι μία τελικού σταδίου (φάσης 3) τυχαιοποιημένη μελέτη (οι ασθενείς χωρίζονται τυχαία σε ομάδες). Η μελέτη δημοσιεύθηκε στην ιατρική επιθεώρηση New England Journal of Medicine. Πρώτος συγγραφέας ήταν ο καθηγητής Θάνος Δημόπουλος, διευθυντής της Θεραπευτικής Κλινικής ΕΚΠΑ στο Νοσοκομείο Αλεξάνδρα.
Στη μελέτη συγκρίθηκε η υποδόρια χορήγηση της δαρατουμουμάμπης επί 36 μήνες με την ενεργό παρακολούθηση. Όπως έδειξε, το φάρμακο μείωσε κατά 51% τον κίνδυνο να εξελιχθεί το πολλαπλούν μυέλωμα σε συμπτωματικό νόσο ή θανάτου από αυτό.
Πέντε χρόνια μετά την έναρξη της μελέτης, το 63,1% των ασθενών που έλαβαν daratumumab παρέμεναν χωρίς εξέλιξη. Το αντίστοιχο ποσοστό στην ομάδα της απλής παρακολούθησης ήταν 40,8%.
Τι είναι η υψηλού κινδύνου νόσος
Στην κλινική μελέτη Aquila συμμετείχαν μόνον ασθενείς που είχαν τουλάχιστον 10% διήθηση από μονοκλωνικά πλασματοκύτταρα στον μυελό των οστών. Επιπλέον, παρουσίαζαν υψηλό κίνδυνο εξέλιξης σε συμπτωματικό πολλαπλούν μυέλωμα σύμφωνα με την παρουσία τουλάχιστον ενός από τα ακόλουθα κριτήρια:
- Παρουσία μονοκλωνικής παραπρωτεΐνης στον ορό του ασθενούς τουλάχιστον 3g/dL
- IgA ασυμπτωματικό πολλαπλούν μυέλωμα
- Ανοσοπάρεση με μειωμένα επίπεδα των 2 μη εμπλεκόμενων ανοσοσφαιρινών
- Λόγο εμπλεκόμενης προς μη εμπλεκόμενη ελεύθερη ελαφριά αλυσίδα (FLC) στον ορό τουλάχιστον 8 αλλά λιγότερο από 100
- Ποσοστό διήθησης του μυελού των οστών περισσότερο από 50% αλλά λιγότερο από 60%
Από τους ασθενείς που συμμετείχαν στη μελέτη, το 41% ανήκαν στην ομάδα υψηλού κινδύνου για πρόοδο νόσου, σύμφωνα με τα κριτήρια Mayo 2018 (20/2/20). Σε ασθενείς με πολύ υψηλό κίνδυνο, η διάμεση επιβίωση χωρίς εξέλιξη δεν είχε επιτευχθεί στην ομάδα θεραπείας. Στην ομάδα της απλής παρακολούθησης ήταν 22,1 μήνες. Η συνολική επιβίωση παρουσίασε επίσης όφελος με το daratumumab. Η πενταετής επιβίωση είναι 93% έναντι 86,9%, αντίστοιχα.
Το προφίλ ασφάλειας της θεραπείας ήταν σύμφωνο με προηγούμενες ενδείξεις του φαρμάκου, χωρίς νέα ανησυχητικά ευρήματα. Σοβαρές ανεπιθύμητες ενέργειες (βαθμού 3 ή 4) εμφανίστηκαν στο 40,4% των ασθενών που έλαβαν θεραπεία έναντι 30,1% στην ομάδα παρακολούθησης. Το ποσοστό διακοπής λόγω ανεπιθύμητων ενεργειών παρέμεινε χαμηλό (5,7%).
Τι λένε οι ερευνητές
Συμπερασματικά, η έγκριση αυτή σηματοδοτεί μια νέα εποχή στη διαχείριση των ασθενών με ασυμπτωματικό πολλαπλούν μυέλωμα υψηλού κινδύνου για εξέλιξη σε συμπτωματική νόσο, λένε οι ερευνητές.
Για πρώτη φορά οι κλινικοί γιατροί και οι ασθενείς έχουν στη διάθεσή τους μια θεραπευτική στρατηγική που μπορεί να καθυστερήσει ή/και να αποτρέψει την εξέλιξη σε ενεργό νόσο, διατηρώντας τη λειτουργικότητα των οργάνων και την ποιότητα ζωής των ασθενών μακροχρόνια. Επιπλέον, αποδεικνύεται η αξία συμμετοχής σε κλινικές μελέτες, καθώς δίνεται στους ασθενείς η δυνατότητα πρόσβασης σε σύγχρονες θεραπευτικές προσεγγίσεις αρκετά χρόνια πριν την επίσημη κυκλοφορία στην αγορά.
