Το 1915, αρχαιολόγοι που έκαναν ανασκαφές στο μοναστήρι των Δομινικανών στο νησί Μαργαρίτα (Βουδαπέστη) ανακάλυψαν τα οστά ενός νεαρού άνδρα που ήταν θαμμένος στο σκευοφυλάκιο.
Με βάση τον τόπο ταφής, τα ιστορικά έγγραφα και τα στοιχεία για σοβαρά τραύματα στο σκελετό, οι ειδικοί της εποχής υπέθεσαν ότι τα λείψανα μπορούσαν να ανήκουν στον Μπέλα, δούκα του Μακσό, μέλος της δυναστείας των Άρπαντ.
Ο Μπέλα του Μακσό (γεννημένος μετά το 1243 – απεβίωσε τον Νοέμβριο του 1272) ήταν εγγονός του βασιλιά Μπέλα IV της Ουγγαρίας από την πλευρά της μητέρας του και απόγονος της δυναστείας των Ρούρικ από την πλευρά του πατέρα του.
Η οικογένεια των Ρούρικ, με καταγωγή από τη βόρεια Σκανδιναβία, κυβέρνησε τη Ρως του Κιέβου για σχεδόν επτά αιώνες, ξεκινώντας από τον 9ο αιώνα. Σύμφωνα με αυστριακά χρονικά του 13ου αιώνα, ο δούκας Μπέλα δολοφονήθηκε τον Νοέμβριο του 1272 από τον Μπαν Χένρικ «Κόσεγκι» της οικογένειας Χέντερ και τους οπαδούς του.
Σύγχρονες πηγές αναφέρουν ότι το ακρωτηριασμένο σώμα του Μπέλα ανακτήθηκε από την αδελφή του Μαργκίτ και την ανιψιά του Ερζέμπετ, οι οποίες κανόνισαν την ταφή του στο μοναστήρι των Δομινικανών στο νησί.
Από τα ξεχασμένα οστά στην ανακάλυψη
Μετά την αρχική ανασκαφή, τα οστά μεταφέρθηκαν στον ανθρωπολόγο Lajos Bartucz στο Ινστιτούτο Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου της Βουδαπέστης για εξέταση. Ο Bartucz κατέγραψε 23 πληγές από σπαθί στον σκελετό, συμπεριλαμβανομένων πολλαπλών θανατηφόρων χτυπημάτων στο κεφάλι. Κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ο δούκας δεν είχε πεθάνει σε μονομαχία, αλλά είχε περικυκλωθεί και δεχτεί επίθεση από πολλούς επιτιθέμενους, ακόμη και ενώ βρισκόταν ήδη στο έδαφος.
Ο Bartucz ανέφερε εν συντομία την ανακάλυψη σε ένα άρθρο εφημερίδας του 1936 και αργότερα δημοσίευσε μια φωτογραφία του κρανίου στο βιβλίο του του 1938. Μετά από αυτό, τα λείψανα εξαφανίστηκαν από τη δημόσια θέα και για δεκαετίες πολλοί υπέθεσαν ότι είχαν καταστραφεί κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου.
Το 2018, ωστόσο, οι ερευνητές έκαναν μια απροσδόκητη ανακάλυψη. Τα οστά του κρανίου βρέθηκαν σε ένα ξύλινο κουτί που φυλασσόταν στην τεράστια ανθρωπολογική συλλογή του Ουγγρικού Μουσείου Φυσικής Ιστορίας, η οποία περιέχει δεκάδες χιλιάδες δείγματα. Το κρανίο, εν τω μεταξύ, βρέθηκε στη Συλλογή Aurél Török στο Τμήμα Ανθρωπολογίας του ELTE, επιτρέποντας στους επιστήμονες να επανασυνδέσουν τα χαμένα λείψανα για πρώτη φορά σε πάνω από έναν αιώνα.
Η νέα ανακατασκευή της ακολουθίας των επιθέσεων υποδηλώνει ότι η επίθεση ξεκίνησε με χτυπήματα σπαθιού στο κεφάλι και στο άνω μέρος του σώματος και, στη συνέχεια, ενώ το θύμα προσπαθούσε να αποκρούσει περαιτέρω χτυπήματα και κοψίματα, υπέστη σοβαρά αμυντικά τραύματα.
Τέλος, οι επιτιθέμενοι ακινητοποίησαν μόνιμα το θύμα με περαιτέρω χτυπήματα από το πλάι. Συνέχισαν την επίθεση και, όταν ο δούκας έπεσε στο έδαφος, οι δράστες του προκάλεσαν θανατηφόρα τραύματα στο κεφάλι και στο πρόσωπο.
Η ένταση της επίθεσης, καθώς και τα πολυάριθμα κοψίματα και χτυπήματα στο πρόσωπο, υποδηλώνουν έντονη συναισθηματική εμπλοκή (π.χ. ξαφνική οργή, μίσος), ενώ ο συντονισμένος χαρακτήρας των τραυμάτων υποδηλώνει προμελετημένο φόνο.
Με βάση τα παραπάνω, αν και η δολοφονία του δούκα Μπέλα του Μακσό τον Νοέμβριο του 1272 ήταν εν μέρει ή εξ ολοκλήρου προμελετημένη, σε καμία περίπτωση δεν εκτελέστηκε εν ψυχρώ.
Τα τραύματα πιθανώς υποδηλώνουν συντονισμένη επίθεση από τρία άτομα. Ένας από τους επιτιθέμενους πλησίασε το θύμα από μπροστά, ενώ οι άλλοι δύο επιτέθηκαν ταυτόχρονα από τα αριστερά και τα δεξιά. Η θέση των τραυμάτων υποδηλώνει ότι ο δούκας αντιμετώπισε τους δολοφόνους του σε μια ανοιχτή σύγκρουση, ήταν ενήμερος για την επίθεση και προσπάθησε να αμυνθεί.
Οι επιτιθέμενοι χρησιμοποίησαν δύο διαφορετικά είδη όπλων για να διαπράξουν το φόνο, πιθανότατα ένα σπαθί και ένα μακρύ ξίφος. Τα σαφή και βαθιά σημάδια κοψίματος υποδηλώνουν ότι το θύμα δεν φορούσε πανοπλία κατά τη στιγμή της δολοφονίας.
