Η ρητορική της Τουρκίας απέναντι στο Ισραήλ, ο ρόλος της Άγκυρας στη Μέση Ανατολή, οι κατηγορίες περί στήριξης της Χαμάς και οι ανησυχίες για ενδεχόμενη πώληση μαχητικών F-35 συνθέτουν ένα περιβάλλον αυξανόμενης έντασης, με σαφείς διεθνείς προεκτάσεις και γεωπολιτικές συνέπειες.
Κατηγορίες και «αντιστροφή ρόλων»
Σύμφωνα με άρθρο γνώμης της Wall Street Journal, η Τουρκία φέρεται να υιοθετεί στην πράξη πολλές από τις συμπεριφορές για τις οποίες κατηγορεί το Ισραήλ, δημιουργώντας ένα παράδοξο σκηνικό αλληλοκατηγοριών και πολιτικής αντιπαράθεσης.
Το φαινόμενο της «προβολής»
Ψυχολόγοι περιγράφουν τη στάση αυτή ως «προβολή». Όταν ο πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν κατηγορεί το Ισραήλ ότι επιδιώκει την επέκταση των συνόρων του και τη δημιουργία ενός «Μεγάλου Ισραήλ», επικριτές του θεωρούν ότι αντανακλά τη δική του φιλοδοξία για αναβίωση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, η οποία ιστορικά κυριαρχούσε στις ίδιες γεωγραφικές περιοχές. Παράλληλα, οι ισχυρισμοί ότι το Ισραήλ έχει «στρέψει το βλέμμα του» προς την Τουρκία αγνοούν, σύμφωνα με τους επικριτές, τις δημόσιες αναφορές και προσευχές για την καταστροφή του εβραϊκού κράτους.
Διπλά μέτρα και ιστορικές αντιφάσεις
Την ίδια στιγμή που η Άγκυρα κατηγορεί το Ισραήλ για γενοκτονία εις βάρος των Παλαιστινίων, εξακολουθεί να αρνείται τη γενοκτονία των Αρμενίων. Στο ίδιο πλαίσιο εντάσσονται και οι καταγγελίες περί σχεδίων μετατροπής του τεμένους Αλ Άκσα σε εβραϊκό ναό, οι οποίες, κατά τους επικριτές, έρχονται σε αντίθεση με τη μετατροπή της Αγίας Σοφίας από μουσείο σε τζαμί, παρά τις έντονες διεθνείς αντιδράσεις.
Από «Μεγάλος Ασθενής» σε αποσταθεροποιητικό παράγοντα
Η Τουρκία, που στο παρελθόν είχε χαρακτηριστεί ως «ο Μεγάλος Ασθενής της Ευρώπης», περιγράφεται πλέον ως επικίνδυνος παράγοντας στη Μέση Ανατολή, συγκρίσιμος με το Κατάρ. Κατηγορείται ότι στηρίζει ακραίες δυνάμεις, ενισχύει την περιφερειακή αστάθεια και διατηρεί σχέσεις με τρομοκρατικές οργανώσεις.
Σχέσεις με Χαμάς και στρατιωτικές κινήσεις
Όπως αναφέρουν πηγές που επικαλείται η WSJ, η Άγκυρα έχει προσφέρει στήριξη στο Πακιστάν έναντι της Ινδίας, φέρεται να κατασκευάζει στρατιωτικές βάσεις στη Σρι Λάνκα και, κυρίως, να φιλοξενεί και να προστατεύει στελέχη της Χαμάς. Ενδεικτική θεωρείται η απόφαση της τουρκικής πρεσβείας στο Τελ Αβίβ να κατεβάσει τη σημαία μεσίστια μετά τον θάνατο του Ισμαήλ Χανίγια, ηγέτη της Χαμάς και ενός εκ των οργανωτών της επίθεσης της 7ης Οκτωβρίου.
Αντιδράσεις για τη Γάζα
Το Ισραήλ έχει εκφράσει έντονη αντίθεση στην ενσωμάτωση Τούρκων στρατιωτών σε πολυεθνική δύναμη στη Λωρίδα της Γάζας. Την ίδια άποψη, σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, συμμερίζονται κατ’ ιδίαν και η Σαουδική Αραβία με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Η εκτίμηση είναι ότι, εφόσον η Άγκυρα στηρίζει τη Χαμάς στην Κωνσταντινούπολη, θα μπορούσε να πράξει το ίδιο και επί του πεδίου στη Γάζα.
Το ζήτημα των F-35
Ιδιαίτερη ανησυχία προκαλεί το ενδεχόμενο πώλησης μαχητικών F-35 στην Τουρκία. Ο πρέσβης των ΗΠΑ στην Άγκυρα, Τομ Μπάρακ, δήλωσε πρόσφατα ότι οι σχετικές συνομιλίες ήταν «παραγωγικές», ενώ Ισραηλινός αξιωματούχος εκτίμησε στις 12 Δεκεμβρίου ότι η πιθανότητα έγκρισης της πώλησης φτάνει το 40%.
Στρατηγικά ερωτήματα και εσωτερική ρητορική
Το βασικό ερώτημα που τίθεται είναι γιατί μια ήδη στρατιωτικά ισχυρή χώρα χρειάζεται ένα τόσο προηγμένο οπλικό σύστημα, τη στιγμή που ο ίδιος ο Ερντογάν μιλά ανοιχτά για την καταστροφή του «σιωνιστικού Ισραήλ».
Το «Κόκκινο Βιβλίο» και η κοινή γνώμη
Σύμφωνα με αναφορές, η τουρκική κυβέρνηση έχει εντάξει φέτος το Ισραήλ στο «Κόκκινο Βιβλίο», το βασικό έγγραφο εθνικής ασφάλειας της χώρας, χαρακτηρίζοντάς το υπαρξιακή απειλή, με το επιχείρημα ότι επιδιώκει την κατάκτηση της Ανατολίας. Παράλληλα, πάνω από το ένα τρίτο των Τούρκων πολιτών θεωρούν το Ισραήλ τη μεγαλύτερη απειλή για τη χώρα τους, με τις ΗΠΑ να ακολουθούν.
Προειδοποιήσεις για αποσταθεροποίηση
Αναλυτές προειδοποιούν ότι η πώληση των F-35 θα μπορούσε να διαταράξει την ισορροπία δυνάμεων στη Μέση Ανατολή και να υπονομεύσει το στρατιωτικό πλεονέκτημα των ισραηλινών Ενόπλων Δυνάμεων (IDF). Ο Μάικλ Ντόραν του Hudson Institute έχει τονίσει ότι η Ουάσινγκτον οφείλει να κρατά Ισραήλ και Τουρκία όσο το δυνατόν πιο μακριά, αν θέλει να αποτρέψει μια μελλοντική σύγκρουση ακόμη και μεταξύ μαχητικών F-35.
Ιστορικές προειδοποιήσεις
Ήδη από το 2011, ο ιστορικός Μπέρναρντ Λιούις είχε προειδοποιήσει ότι η Τουρκία θα μπορούσε να εξελιχθεί σε απειλητική ισλαμική δύναμη, την ώρα που το Ιράν θα ακολουθούσε αντίστροφη πορεία. Με δεδομένο ότι ισραηλινά, αμερικανικής κατασκευής αεροσκάφη κατέστρεψαν πρόσφατα παρωχημένα ιρανικά F-14, η άποψη που διατυπώνεται είναι ότι θα αποτελούσε σοβαρό στρατηγικό λάθος ο εξοπλισμός μιας ολοένα και πιο επιθετικής Τουρκίας με ακόμη πιο προηγμένα αμερικανικά όπλα.
