«Πώς μπορεί η Ευρώπη να χρηματοδοτήσει όσα δεν αντέχει;», ρωτάει η έκθεση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου με τίτλο «How Can Europe Pay for Things That It Cannot Afford?». Το δημόσιο χρέος των ευρωπαϊκών κρατών θα εκτοξευθεί τα επόμενα χρόνια, λόγω εκρηκτικών πιέσεων δαπανών και υψηλότερου κόστους δανεισμού.Οι πιέσεις προέρχονται από υγεία, συντάξεις, άμυνα και κλιματική αλλαγή.
Συνολικά, οι δημόσιες δαπάνες θα αυξηθούν κατά 4,5 ποσοστιαίες μονάδες ΑΕΠ έως το 2040 στις αναπτυγμένες οικονομίες, ενώ στις χώρες Κεντρικής, Ανατολικής και Νοτιοανατολικής Ευρώπης κατά 5,5 μονάδες.Χωρίς μέτρα, το χρέος θα γίνει μη βιώσιμο, φτάνοντας 130% του ΑΕΠ κατά μέσο όρο – σχεδόν διπλάσιο από σήμερα.
Σταθμισμένο με το ΑΕΠ των χωρών, θα αγγίξει 155%, καθώς οι μεγαλύτερες οικονομίες έχουν τα υψηλότερα χρέη. Η κατάσταση μπορεί να χειροτερέψει, αν η δημοσιονομική επιδείνωση επιβραδύνει την ήδη αδύναμη ανάπτυξη και αυξήσει περαιτέρω τα επιτόκια.
Εάν δεν ληφθούν μέτρα, το ΔΝΤ εκτιμά ότι η πορεία του χρέους δεν θα είναι βιώσιμη και σε μέσα επίπεδα θα φτάσει το 130% του ΑΕΠ έως το 2040, δηλαδή σχεδόν θα διπλασιαστεί σε σχέση με τα σημερινά επίπεδα.
Αν, μάλιστα, το χρέος σταθμιστεί με το ΑΕΠ των χωρών, εκτιμάται ότι θα φτάσει στο 155% του ΑΕΠ καθώς κάποιες από τις μεγαλύτερες ευρωπαϊκές οικονομίες έχουν τα υψηλότερα ποσοστά χρέους. Η πορεία του χρέους θα μπορούσε να είναι ακόμη δυσμενέστερη, εάν η επιδείνωση της δημοσιονομικής θέσης επιβράδυνε την ήδη αναιμική οικονομική ανάπτυξη και αύξανε περαιτέρω το κόστος δανεισμού.
Η Αντίστροφη Σχέση Χρέους – Ανάπτυξης
Η βιβλιογραφία δείχνει ότι υψηλό χρέος πνίγει την ανάπτυξη, ειδικά πάνω από 75% ΑΕΠ.
Λόγοι:
- Υψηλότερα επιτόκια σε ομόλογα (λόγω πληθωριστικών προσδοκιών).
- Μειωμένες επενδύσεις.
- Προσδοκίες υψηλότερων φόρων.
- Κίνδυνοι χρηματοπιστωτικής αστάθειας (τράπεζες εκτεθειμένες σε κρατικό χρέος).
Κατά μέσο όρο: +10 μονάδες χρέους/ΑΕΠ → -0,05 έως -0,2 μονάδες ετήσιας ανάπτυξης. Το ΔΝΤ προβλέπει: Χωρίς μέτρα, η αύξηση χρέους θα κόψει 0,5 μονάδες από την ετήσια ανάπτυξη έως το 2040 (από μέσο 2%).
Αποτέλεσμα: Χαμηλότερη ανάπτυξη + υψηλότερα επιτόκια → χρέος στο 150% ΑΕΠ (ή 190% σταθμισμένο).
ΔΝΤ: Επείγοντα Μέτρα – Τι Συμβουλεύει
Σύμφωνα με το ΔΝΤ, η Ευρώπη χρειάζεται φιλόδοξη πολιτική για την αντιμετώπιση της εκρηκτικής αύξησης του χρέους που θα περιλαμβάνει τόσο μεταρρυθμίσεις όσο και μέτρα δημοσιονομικής εξυγίανσης.
Η Ευρώπη χρειάζεται φιλόδοξη στρατηγική με μεταρρυθμίσεις και δημοσιονομική πειθαρχία. Βασίζεται σε τρεις άξονες:
- Μεταρρυθμίσεις ανάπτυξης:
- Βαθύτερη ενιαία αγορά ΕΕ.
- Αλλαγές σε αγορά προϊόντων, εργασίας, διακυβέρνηση.
- Προσαρμογή συνταξιοδοτικών συστημάτων για γήρανση πληθυσμού.
- Μεσοπρόθεσμη εξυγίανση:
- Αύξηση εσόδων (φορολογική μεταρρύθμιση, καλύτερη είσπραξη).
- Περικοπές δαπανών (ιεράρχηση, αποδοτικότητα).
- Ριζοσπαστικά μέτρα σε ορισμένες χώρες:
- Επανεκτίμηση του εύρους δημόσιων υπηρεσιών – συρρίκνωση του κοινωνικού κράτους.
