Η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) διανύει σήμερα την πλέον κρίσιμη περίοδο από ιδρύσεώς της. Εκτός της σημαντικής εκτροπής από τις ιδρυτικές βασικές αρχές και αξίες, βλέπουμε πλέον ξεκάθαρα να εφαρμόζεται πολιτική «πολλαπλών ταχυτήτων», με την διαίρεση των κρατών-μελών της σε μεγάλες/πλούσιες και μικρές/αδύναμες οικονομικά χώρες. Επιπλέον, οι δομικές αδυναμίες της δεν της επιτρέπουν να έχει μια κοινή αμυντική πολιτική, με αποτέλεσμα να παραπαίει στο αμυντικό παγκόσμιο περιβάλλον.
Μεγάλα και μικρά προβλήματα την ταλανίζουν τις τελευταίες δεκαετίες και ιδιαίτερα τα τελευταία δέκα χρόνια, όπου επιδεικνύει την ανικανότητά της να αποκτήσει στρατηγική αυτονομία, με αποτέλεσμα την αδυναμία αντίδρασης στις κρίσεις που ξέσπασαν και διογκώθηκαν σε επικίνδυνο βαθμό, όπως η υγειονομική κρίση του κορωνοϊού, η μεταναστευτική κρίση, ο πόλεμος Ρωσίας-Ουκρανίας και συνακόλουθα η ενεργειακή κρίση και τώρα τελευταία η κρίση της Ευρωπαϊκής Αρχιτεκτονικής Ασφάλειας, που προέκυψε από την εκτίμηση ενδεχόμενης επιθετικής ενέργειας της Ρωσίας.
Εδώ, έστω και αποδεχόμενοι το αφήγημα της Ρωσικής απειλής, γεννάται το ερώτημα: Το ΝΑΤΟ δεν μπορεί να εξασφαλίσει την άμυνα της Ευρώπης σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο; Η απάντηση είναι πως, η ύπαρξη και μόνο του ΝΑΤΟ, στο οποίο ανήκουν τα περισσότερα κράτη-μέλη της ΕΕ (22 από τα 27), δεν φαίνεται να καθησυχάζει τους στρατηγικούς αναλυτές και τους decision makers της Ένωσης, καθόσον η εκ των πραγμάτων στρατηγική εξάρτηση από τις ΗΠΑ δεν εξασφαλίζει τον βαθμό αυτονομίας που θα επιθυμούσαν.
Έτσι, για να κάνει πράξη η ΕΕ το όραμά της για στρατηγική αυτονομία, αποφάσισε να αναπτύξει μια στρατηγική πρωτοβουλία με βασικό στόχο την ενίσχυση της αμυντικής της ικανότητας, με το Σχέδιο «Rearm Europe» (Επανεξοπλισμός Ευρώπης). Με το σχέδιο αυτό και με χρονικό ορίζοντα μέχρι το 2030 (Readiness 2030 Strategic Initiative), η ΕΕ σκοπεύει να διαθέσει 800 δις ευρώ, από τα οποία τα 150 δις στο οικονομικό εργαλείο δανειοδότησης «SAFE» (Security Action for Europe=Δράση για την ασφάλεια στην Ευρώπη).
Και εδώ είναι ακριβώς που κάνει την εμφάνισή της η αναθεωρητική «πονηρή» Τουρκία, η οποία ενώ δεν είναι χώρα της ΕΕ ορέγεται τώρα να «εισβάλλει», μέσω του προγράμματος SAFE, στην Ευρώπη, χρησιμοποιώντας ως «δούρειο ίππο» την ικανότητα της πολεμικής της βιομηχανίας, και να καταστεί στρατηγικός εταίρος της, έχοντας βέβαια στο νου της βαθύτερες φιλοδοξίες.
Η αλήθεια είναι ότι για αρκετές χώρες της ΕΕ, πιθανόν να μην προβληματίζει η ενεργός συμμετοχή της Τουρκίας στην ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική ασφαλείας. Αυτό οφείλεται εν μέρει και στην σημαντική αποστρατικοποίηση των χωρών αυτών, κατά τις τελευταίες δεκαετίες, καθώς και στις σοβαρές ελλείψεις ευρωπαϊκών βιομηχανικών αμυντικών υποδομών για την παραγωγή σύγχρονων και αποδοτικών οικονομικά συστημάτων, όπως πχ είναι τα μη επανδρωμένα επιθετικά συστήματα αέρος, θαλάσσης και ξηράς, στα οποία η Τουρκία είναι πρωτοπόρα παγκοσμίως (τουλάχιστον μέχρι τώρα).
Από την πλευρά τους οι Τούρκοι, στα πλαίσια της προσπάθειας να κάνουν πράξη την ιδιότυπη αυτή «εισβολή», προωθούν καθημερινά διεθνώς και «διαφημίζουν» συστηματικά, τα ακόλουθα:
Πρώτον: Η γεωπολιτική και η γεωστρατηγική αξία της Τουρκίας είναι υψίστου επιπέδου και αναμφισβήτητη.
Δεύτερον: Η πρόοδος της Τουρκίας στην αμυντική της βιομηχανία τα τελευταία 20 χρόνια είναι εκπληκτική, τόσο σε περιφερειακό όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο. Μη επανδρωμένα αεροσκάφη, έξυπνα πυρομαχικά και πύραυλοι, θωρακισμένα χερσαία οχήματα, ναυτικές πλατφόρμες, συστήματα αεράμυνας και συστήματα ηλεκτρονικού πολέμου, αποδεικνύουν ότι η Τουρκία μπορεί να αποτελέσει κρίσιμο προμηθευτή και τεχνολογικό εταίρο για την ΕΕ και το ΝΑΤΟ. Η δυνατότητα αυτή καθίσταται πολύ σημαντική, μετά την εξάντληση των αποθεμάτων πολλών χωρών της ΕΕ, από την υποστήριξη πυρομαχικών και άλλων οπλικών συστημάτων που παρείχαν αφειδώς στην Ουκρανία.
Τρίτον: Κατά την παρούσα χρονική περίοδο, κατά την οποία η αρχιτεκτονική ασφαλείας της Ευρώπης αναδιαμορφώνεται και η αμυντική βιομηχανική της ισχύς επανασχεδιάζεται, η Ευρώπη πρέπει να αναδιαρθρώσει τις αλυσίδες εφοδιασμού της αμυντικής της βιομηχανίας ενόψει των αυξανόμενων συμβατικών και ιδιαίτερα υβριδικών απειλών και της σημαντικής αύξησης της ικανότητας των μη επανδρωμένων συστημάτων και η Τουρκία μπορεί να βοηθήσει σε αυτό.
Τέταρτον: Η Τουρκία έχοντας όραμα τεχνολογικής πρωτοβουλίας και συνακόλουθο σχεδιασμό και στρατηγική, αυξάνει συνεχώς την ικανότητα της αμυντικής βιομηχανίας της, γεγονός που της δίνει τη δυνατότητα να γίνει αξιόπιστος, ευέλικτος και οικονομικά αποδοτικός εταίρος της Ευρώπης.
Συμπερασματικά, η Τουρκία προσπαθεί να επωφεληθεί τόσο οικονομικά όσο και πολιτικά (και θα το επιδιώξει αυτό με κάθε τρόπο), δομώντας μια «ειδική σχέση» με την ΕΕ, στα πλαίσια αρχικά μιας αμυντικής στρατηγικής συνεργασίας. Στο θέμα αυτό αξιοποιεί και τον ρόλο της στην ασφάλεια της Μαύρης Θάλασσας, τις ιδιαίτερες σχέσεις με τα τουρκόφωνα κράτη της πρώην Σοβιετικής Ένωσης, την προσέγγιση με τα μουσουλμανικά κράτη της Αφρικής και την στρατηγική της θέση στους ενεργειακούς διαδρόμους.
Και τι κάνει η Ευρωπαϊκή Ένωση; Τι οφείλει να κάνει απέναντι στα ύποπτα σχέδια των Τούρκων;
Προς το παρόν, υπάρχει η έντονη και αποφασιστική αντίδραση της Κύπρου, καθώς πρόσφατα ο Πρόεδρός της δήλωσε (για την Τουρκία), πως «καμία χώρα, τρίτη χώρα, η οποία κατέχει εδάφη ή και απειλεί την ασφάλεια κρατών-μελών της ΕΕ, δεν μπορεί επ’ ουδενί λόγω να συμμετάσχει, να αξιοποιήσει τα όποια χρηματοδοτικά εργαλεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης στον τομέα της άμυνας και της ασφάλειας». Επιπλέον, υπάρχει και μια πιο ήρεμη αλλά ουσιαστική διαφωνία της Ελλάδος, η οποία συνδέει την πιθανή συμμετοχή της Τουρκίας στο πρόγραμμα SAFE, με την άρση εκ μέρους της Τουρκίας του casus belli, που ισχύει για την γείτονα χώρα από το 1995, εάν (κάνουμε πράξη το δικαίωμά μας και) αυξήσουμε το εύρος των χωρικών μας υδάτων στα 12 ναυτικά μίλια.
Δεν αρκεί όμως μόνο η Ελλάδα και η Κύπρος. Η ΕΕ επιβάλλεται να δει το μέλλον μιας τέτοιας ενέργειας, δηλ. προσφοράς στρατιωτικού και πολιτικού «προγεφυρώματος» στους Τούρκους και όχι μόνο τυχόν κοντόφθαλμα οικονομικά συμφέροντα (πχ πώληση οπλικών συστημάτων ή φθηνές επενδύσεις στην Τουρκία).
Η Ευρώπη πρέπει να προσέξει. Να σταματήσει τις κατά συρροή αυτοχειρίες. Οι αποφάσεις που λαμβάνονται από ευρωπαϊκά κέντρα εξουσίας, χωρίς να λαμβάνεται υπόψη η κοινή λογική, οι θεσμικές δεσμεύσεις αλληλεγγύης της ΕΕ και οι μακροπρόθεσμοι πολιτικοί προσανατολισμοί αυτής, εξυπηρετώντας ουσιαστικά μεμονωμένα συμφέροντα, μπορούν να προκαλέσουν στο εγγύς μέλλον πολύ υψηλό συλλογικό γεωστρατηγικό κόστος και μη αναστρέψιμη συλλογική πολιτική ζημία. Η Τουρκία δεν πρέπει να συμμετάσχει στο πρόγραμμα εξοπλισμών της Ευρωπαϊκής Ένωσης!
